Την ώρα που η ψυχολογία συνεχίζει να διερωτάται αν είναι οι νόμοι της κληρονομικότητας ή το περιβάλλον που έχουν τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στην ανάπτυξη του ανθρώπου, υπάρχουν καλές ενδείξεις και για τις δύο θεωρήσεις.
Είμαστε λοιπόν προϊόν του περιβάλλοντός μας ή μήπως ο γονιδιακός μας κώδικας καθορίζει επακριβώς τα ψυχολογικά μελλούμενα της ζωής μας; Ή η προσωπικότητα είναι άραγε ένας καλός συνδυασμός και των δύο αυτών πυλώνων;
Μέχρι να απαντηθεί τελεσίδικα το διαπρεπές αυτό ερώτημα, τα άγρια παιδιά αποτελούν πράγματι μια ενδιαφέρουσα πτυχή της συζήτησης αυτής.
Κι αυτό γιατί τα εγκαταλειμμένα νεαρά άτομα που μεγαλώνουν μακριά από την ανθρώπινη επίδραση μπορούν να ρίξουν φως στον ακανθώδη επιστημονικό γρίφο, με τις ταραχώδεις ζωές τους να προκαλούν συνήθως ρίγη συγκίνησης στην κοινωνία.
Τα παιδιά αυτά στερούνται βασικών κοινωνικών δεξιοτήτων, έτσι μεγαλωμένα από ζώα καθώς είναι συνήθως, και ό,τι μαθαίνουν είναι αποτέλεσμα παρατήρησης του περιβάλλοντός τους, όπως και κάθε άλλο παιδί εξάλλου, μόνο που εδώ τα αντικείμενα της μάθησης είναι σαφώς πολύ διαφορετικά.
Κι αν οι περιπτώσεις παιδιών που έχουν μεγαλώσει μόνα τους ή με άλλο μέσο στη φύση, αποκομμένα από τις ανθρώπινες πολιτείες, ανέρχονται πια σε λίγο περισσότερες από 100 (οι καταγεγραμμένες τουλάχιστον), κάποιες έγιναν δημοφιλέστερες από τις άλλες και να γιατί…
Ο Bello της Νιγηρίας: Το αγόρι-χιμπαντζής
Ο Bello, που τα μέσα ενημέρωσης ονόμασαν χωρίς ίχνος ευαισθησίας «αγόρι-χιμπαντζή», εντοπίστηκε το 1996. Αν και οι γιατροί δεν ήταν σίγουροι, το αγόρι ήταν κοντά στα 2 χρόνια ζωής όταν ανακαλύφθηκε σε δάσος της Νιγηρίας σωματικά και νοητικά ανάπηρο, κι αυτός ήταν πιθανότατα ο λόγος που το εγκατέλειψαν οι γονείς του μόλις γεννήθηκε, συχνή πρακτική της τοπικής φυλής. To μωρό σώθηκε χάρη στην παρέμβαση των χιμπαντζήδων, οι οποίοι το μεγάλωσαν μέσα στο δάσος σαν δικό τους. Το δίχρονο αγόρι μιμούταν τις συμπεριφορές των πιθηκοειδών, την ίδια ώρα που βάδιζε όπως και αυτά. Όταν μάλιστα βρέθηκε το αγόρι στο δάσος, το γεγονός κρατήθηκε μυστικό, μέχρι το 2002 τουλάχιστον όταν εντοπίστηκε από τον Τύπο σε καταφύγιο παιδιών της Νότιας Αφρικής. Ακόμα και 6 χρόνια αργότερα, ο Bello συνέχισε να επιδεικνύει συμπεριφορές χιμπαντζή, αν και πλέον ήταν σαφώς πιο ήρεμος. Το αγόρι δεν έμαθε ποτέ να μιλά, παρά την καθημερινή πια αλληλεπίδραση με ανθρώπους, και έφυγε από τον κόσμο το 2005 κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες…
Ο Vanya Yudin της Ρωσίας: Το αγόρι-πουλί
Ένα από τα πιο πρόσφατα άγρια παιδιά που ανακαλύφθηκαν, ο ρωσικός Τύπος τον ονόμασε από την πρώτη στιγμή «αγόρι-πουλί». Το 7χρονο αγόρι βρέθηκε από ομάδα κοινωνικών λειτουργών το 2008 και δεν ήταν σε θέση να μιλήσει. Το μόνο που έκανε ήταν να μιμείται με τα χέρια του το φτερούγισμα των πουλιών, ενώ επιδείκνυε και άλλες συμπεριφορές που προσιδιάζουν στα πτηνά. Το παιδί ζούσε μέσα σε ένα δωμάτιο γεμάτο με κλουβιά πουλιών και η μητέρα του, που δεν του είχε απευθύνει ποτέ τον λόγο, τον μεγάλωνε ως ένα ακόμα φτερωτό κατοικίδιο στο διαμέρισμά της. Όταν οι κοινωνικοί λειτουργοί απεύθυναν τον λόγο στον μικρό, εκείνος απλώς τιτίβιζε. Παρά το γεγονός ότι δεν είχε κακοποιηθεί ψυχολογικά, ήταν η έλλειψη ανθρώπινης αλληλεπίδρασης που ευθυνόταν για το άγριο της συμπεριφοράς του, γι’ αυτό και το αγόρι στάλθηκε σε κέντρο αποκατάστασης ώστε να γίνει σταδιακά πιο κοινωνικό και «ανθρώπινο»…
Ο Dina Sanichar της Ινδίας: Το αγόρι-λύκος
Εδώ μιλάμε για μια από τις κλασικότερες περιπτώσεις άγριου παιδιού: το «λυκάκι», όπως το λέγανε τα Μέσα της Ινδίας, ήταν γύρω στα 6 χρόνια όταν το βρήκαν κυνηγοί το 1867. Η ομάδα των κυνηγών είδε μια αγέλη λύκων να μπαίνουν σε ένα σπήλαιο, ακολουθούμενοι από κάτι που έμοιαζε με άνθρωπο να τρέχει με τέσσερα πόδια. Οι άντρες κατάφεραν να διώξουν τους λύκους από τη σπηλιά και τότε βρήκαν τον Dina, τον οποίο έσωσαν από τη ζούγκλα και τον έφεραν στην πλευρά των ανθρώπων. Το αγόρι τοποθετήθηκε σε άσυλο, αν και οι θεραπείες της εποχής και λιγοστές ήταν και χωρίς εντυπωσιακό αποτέλεσμα. Οι κοινωνικοί λειτουργοί προσπάθησαν να τον κάνουν να αποτινάξει σταδιακά τη συμπεριφορά των λύκων και τη ζωή στην αγέλη, κάτι που μεταφραζόταν στο να μην τρώει ωμό κρέας, να μη σκίζει τα ρούχα του και να μην κοιμάται κατάχαμα. Έπειτα από καιρό, έμαθε μια σειρά από ανθρώπινες συμπεριφορές και πρακτικές υγιεινής, αν και η ικανότητα για λόγο είχε παρέλθει οριστικά πια…
Η Rochom Pn’gieng της Καμπότζης: Η γυναίκα της ζούγκλας
Το ημερολόγιο έγραφε 23 Ιανουαρίου 2007 όταν μια γυναίκα από την Καμπότζη βγήκε ξαφνικά από τη ζούγκλα, έχοντας περάσει 19 χρόνια στην ανθρώπινη απομόνωση. Μια οικογένεια σε ένα κοντινό χωριό ανακοίνωσε ότι η κοπέλα ήταν η χαμένη τους κόρη, η οποία είχε εξαφανιστεί σε ηλικία 8 χρονών μαζί με τη μικρότερη αδερφή της (η οποία δεν βρέθηκε ποτέ), όταν χάθηκαν μέσα στη ζούγκλα σε οικογενειακή εκδρομή. Το κορίτσι, που βρέθηκε γυμνό και τρομοκρατημένο, εντοπίστηκε από άντρα που το καταδίωξε στη ζούγκλα αφού του είχε κλέψει το φαγητό του. Οι ψυχολόγοι που την ανέλαβαν διαπίστωσαν ότι μπορούσε να προφέρει τις λέξεις «πατέρας», «μητέρα» και «στομαχόπονος», αλλά και μια σειρά ακατάληπτων ήχων που η ίδια θεωρούσε γλώσσα. Όταν πεινούσε ή διψούσε, έδειχνε απλώς το στόμα της, ενώ συνήθιζε να μπουσουλάει περισσότερο παρά να περπατά. Δεν ήθελε να φορά ρούχα και παρά το γεγονός ότι η θεραπεία απέδιδε, η ίδια προσπαθούσε συνεχώς (και συχνά τα κατάφερνε) να αποδράσει και να επιστρέψει στο σπίτι της, τη ζούγκλα…
Ο Traian Caldarar της Ρουμανίας: Το αγόρι-σκύλος
Το αγόρι από τη Ρουμανία που βρέθηκε σε ημιάγρια κατάσταση το 2002 είχε περάσει 3 χρόνια μακριά από την οικογένειά του, όταν χάθηκε σε ηλικία 4 ετών. Παρά το γεγονός ότι ήταν πια στα 7 του, το μέγεθός του παρέμενε σε διαστάσεις τρίχρονου, εξαιτίας του υποσιτισμού. Η μητέρα του, θύμα οικογενειακής βίας, είχε εγκαταλείψει τον άντρα της και ισχυρίστηκε πως το αγόρι το έσκασε λίγο αργότερα από το νέο του σπίτι. Ο Traian είχε βρει καταφύγιο σε χαρτοκιβώτιο και υπέφερε πια από πολλαπλά προβλήματα υγείας, με τον βοσκό που τον βρήκε παρακεί στο μαντρί του να κάνει λόγο ότι το αγόρι το είχαν μεγαλώσει αδέσποτα σκυλιά, απ’ όπου πήρε εξάλλου και το παρατσούκλι του στον Τύπο. Δίπλα από το χαρτόκουτο, βρέθηκε το άψυχο σώμα σκύλου, καθώς το αγόρι τρεφόταν με τη σάπια σάρκα του. Στο ίδρυμα που μεταφέρθηκε, συνήθιζε να κοιμάται κάτω από κρεβάτι και εξοργιζόταν τρομερά όταν πεινούσε, ενώ είχε αναπτύξει τη συνήθεια να κοιμάται αμέσως μετά το γεύμα, μια συμπεριφορά που θυμίζει σκύλο. Το 2007 κυκλοφόρησε η είδηση ότι τα πήγαινε πια καλά, ζώντας στο σπίτι του παππού του και πηγαίνοντας πια στο Δημοτικό. Το αγόρι είχε σχεδόν εξοικειωθεί με τον κόσμο των ανθρώπων και μιλούσε πλέον κανονικά…
Ο John Ssebunya της Ουγκάντας: Το αγόρι-πίθηκος
Το αγόρι από την Ουγκάντα το έσκασε σε ηλικία 3 ετών από το σπίτι του, όταν είδε τον πατέρα του να δολοφονεί τη μητέρα. Κατέφυγε έτσι σε ζούγκλα της Ουγκάντας, όπου τον μεγάλωσε ένα είδος αφρικανικού πιθήκου. Το 1991 ωστόσο εντοπίστηκε από τοπική φυλή και στην προσπάθειά τους να σώσουν το αγόρι, δέχτηκαν τη συνδυασμένη επίθεση τόσο του ίδιου όσο και των νέων του κηδεμόνων, οι οποίοι πετούσαν μανιασμένα πέτρες και ξύλα στους ανθρώπους που είχαν έρθει να τον απομακρύνουν από την αγκαλιά τους. Η φυλή που τον περιέθαλψε, αφού τον έπλυνε, ανακάλυψε πως το αγόρι έπασχε από υπερτρίχωση, με την αυξημένη τριχοφυΐα να καλύπτει πια σχεδόν το σύνολο του σώματός του. Η ζωή στη ζούγκλα και η έλλειψη σωστής υγιεινής είχαν διεκδικήσει βαρύ φόρο στην υγεία του, την ίδια ώρα που είχε σοβαρά τραύματα στα γόνατά του καθώς προσπαθούσε να μιμηθεί το χαρακτηριστικό βάδισμα του πιθήκου. Το παιδί μεταφέρθηκε σε ορφανοτροφείο, όπου έπειτα από κοπιώδεις προσπάθειες έμαθε να μιλά και να επικοινωνεί με τους ανθρώπους. Η φωνή του μάλιστα ήταν τόσο καλή που πλέον τραγουδά με την παιδική χορωδία Pearl of Africa και παρουσιάζει πια ελάχιστες ζωώδεις συμπεριφορές…
Οι Kamala και Amala της Ινδίας: Τα κορίτσια-λύκοι
Η κοινή ιστορία των μικρών κοριτσιών είναι η γνωστότερη ίσως υπόθεση άγριων παιδιών. Όταν εντοπίστηκαν το 1920, η Kamala ήταν 8 ετών και η Amala μόλις 1,5, έχοντας περάσει το μεγαλύτερο μέρος της σύντομης ζωής τους μόνες και έρημες. Τα κορίτσια βρέθηκαν σε επαρχία της Ινδίας μέσα σε φωλιά λύκων! Δεν ήταν μάλιστα αδελφές και οι ερευνητές υπέθεσαν ή ότι είχαν χαθεί την ίδια περίοδο ή ότι είχαν συναντηθεί μέσα στην αγέλη που τις είχε πια υπό την προστασία της. Βρέθηκαν εξαιτίας της δεισιδαιμονίας και των προκαταλήψεων των ντόπιων, οι οποίοι έκαναν λόγο για δυο φαντάσματα που ζούσαν παρέα με τους λύκους της ζούγκλας της Βεγγάλης! Ο αιδεσιμότατος Joseph Singh που κλήθηκε σε βοήθεια, έγραψε στο σημειωματάριό του όταν πρωτοαντίκρισε τα κορίτσια: «αποτρόπαια στην όψη, με πόδια και σώμα σαν ανθρώπων». Ο ιερέας κατάφερε να αιχμαλωτίσει τα κορίτσια, αν και δεν είχε καμία εμπειρία πώς να τα εντάξει και πάλι στον κόσμο των ανθρώπων. Τα κορίτσια δεν έτρωγαν τίποτα άλλο παρά ωμό κρέας, δεν ήθελαν να φορέσουν ρούχα, ούρλιαζαν σαν λύκοι και ήταν παραμορφωμένα σωματικά: οι τένοντες και οι αρθρώσεις ποδιών και χεριών είχαν κοντύνει, κάνοντας το βάδισμα σε όρθια στάση αδύνατο πια. Και βέβαια δεν επιδείκνυαν κανένα ενδιαφέρον για ανθρώπινη επαφή, την ίδια ώρα που οι αισθήσεις τους ήταν ιδιαίτερα οξυμένες, ιδιαίτερα η ακοή και η όσφρηση. Η Amala πέθανε τελικά από τις αρρώστιες που κουβαλούσε στο ταλαιπωρημένο της σώμα, κάτι που έριξε την Kamala σε βαρύ πένθος. Ο ιερέας έκανε τα πάντα για να την εντάξει και πάλι στην κοινωνία των ανθρώπων, δημιουργώντας μέχρι και εξατομικευμένο πρόγραμμα αποκατάστασης. Το κορίτσι κατάφερε να μάθει λίγες λέξεις και να βαδίζει πιο ανθρώπινα, αν και πέθανε από νεφρική ανεπάρκεια το 1929…
Ο Victor της Aveyron: Το άγριο αγόρι της Γαλλίας
Εδώ έχουμε μια ιστορική περίπτωση από κάθε άποψη, καθώς αυτή είναι πιθανότατα η πρώτη καταγραμμένη υπόθεση αυτισμού, την ίδια ώρα που μιλάμε για άλλο ένα ξακουστό περιστατικό παιδικής εγκατάλειψης στις ερημιές. Ήταν στα τέλη του 18ου αιώνα όταν πολλοί άνθρωποι τον είδαν να περιφέρεται στο δάσος Saint Sernin sur Rance της Νότιας Γαλλίας. Την πρώτη μάλιστα φορά που τον έπιασαν, ο Victor κατάφερε να αποδράσει! Στις 8 Ιανουαρίου 1800 όμως βγήκε μόνος του από το δάσος και πλησίασε στο πρώτο χωριό που βρήκε. Ήταν πια 12 ετών, το σώμα του ήταν γεμάτο ουλές και δεν μπορούσε να αρθρώσει ανθρώπινη λαλιά. Παρά το γεγονός ότι η τοπική κοινωνία τον αγκάλιασε, δεν ήταν λίγοι αυτοί που τον έβλεπαν ως αξιοπερίεργο και ήθελαν να τον μελετήσουν. Όπως ο καθηγητής βιολογίας Pierre Joseph Bonnaterre, που του αφαίρεσε τα ρούχα και τον άφησε να παγώνει στο χιόνι για να καταγράψει τις αντοχές του: το αγόρι δεν παρουσίασε καμία παρενέργεια από το δριμύ ψύχος! Μετά ανέλαβε δράση ο Roch-Ambroise Cucurron Sicard, ο οποίος προσπάθησε να του μάθει να μιλά, αν και εγκατέλειψε σύντομα την προσπάθεια καθώς το αγόρι δεν έδειχνε σημάδια βελτίωσης. Ο Victor δεν έμαθε ποτέ να μιλά και να επικοινωνεί, γι’ αυτό και μεταφέρθηκε κάποια στιγμή σε άσυλο του Παρισιού (Paris Institution des Sourds-Muets), όπου και πέρασε τα υπόλοιπα χρόνια του, μέχρι να φύγει από τον κόσμο σε ηλικία 40 ετών…
Η Oxana Malaya της Ουκρανίας: Το κορίτσι-σκύλος
Ήταν το 1991 όταν η 8χρονη Ουκρανή βρέθηκε σε άγρια κατάσταση να ζει εδώ και 5 χρόνια μεταξύ αδέσποτων σκυλιών. Είχε μάλιστα υιοθετήσει όλες σχεδόν τις συνήθειες των σκύλων: γάβγιζε, γρύλιζε, προστάτευε την αγέλη, περπατούσε στα τέσσερα, μύριζε καλά την τροφή πριν τη γευτεί κ.ά. Όταν οι Αρχές προσπάθησαν να την απομακρύνουν από την αγέλη, δέχτηκαν την επίθεση τόσο των σκύλων όσο και του κοριτσιού. Η Oxana μπορούσε να μουρμουρίσει μόνο «ναι» και «όχι», αν και έπειτα από εντατική θεραπεία ανέπτυξε επικοινωνιακές δεξιότητες, παραμένοντας ωστόσο πάντα επιφυλακτική με τους ανθρώπους και συναισθηματικά ανήμπορη. Σήμερα μένει σε ίδρυμα της Οδησσού και περνά τη μέρα της φροντίζοντας τις αγελάδες της κλινικής, παρέα πάντα με τα αγαπημένα της σκυλιά…
Η Genie: Η ιστορική περίπτωση άγριου παιδιού
Η υπόθεση της Genie έχει απασχολήσει πολύ την ψυχολογία και παραμένει το πιο μελετημένο επιστημονικά περιστατικό με άγριο παιδί. Για 13 ολόκληρα χρόνια λοιπόν, η Genie περνούσε τον καιρό της είτε δεμένη σε καρέκλα είτε κλεισμένη σε μπαούλο, με τον δήμιο πατέρα της να τη χτυπά κάθε φορά που πήγαινε να αρθρώσει λέξη. Ως αποτέλεσμα του ξυλοδαρμού και της ασύλληπτης κακοποίησης, η κοπέλα διέθετε μικρό λεξιλόγιο 20 το πολύ λέξεων και μικρών φράσεων, όπως «σταμάτα» ή «όχι άλλο». Ανακαλύφθηκε το 1970 και παραμένει μια από τις χειρότερες υποθέσεις κοινωνικής απομόνωσης: ήταν τέτοια η κακοποίηση που οι ψυχολόγοι θεώρησαν αρχικά ότι το 13χρονο κορίτσι ήταν αυτιστικό. Παρέμεινε σε νοσοκομείο του Λος Άντζελες για χρόνια, όπου έμαθε να επικοινωνεί μονολεκτικά και να ντύνεται μόνη της, αν και μια σειρά από μαθημένες συμπεριφορές, όπως το να περπατά σαν λαγουδάκι και να δαγκώνει τα αντικείμενα, παρέμειναν. Κατόπιν ανέλαβε δουλειά ο θεραπευτής David Rigler, που την κράτησε κοντά του για 4 χρόνια εντατικής θεραπείας. Αυτός και η οικογένειά του της έμαθαν τη νοηματική, αλλά και τρόπους να εκφράζεται με μη λεκτικό τρόπο, όπως ας πούμε μέσω της ζωγραφικής. Κατόπιν όμως το σύστημα την έστειλε να ζήσει με τη μητέρα της και αργότερα σε ανάδοχες οικογένειες, οι οποίες την κακοποίησαν εκ νέου και την έκαναν να κλειστεί και πάλι στον εαυτό της. Σήμερα ζει κάπου στη Νότια Καλιφόρνια…
Ο Άγριος Πέτρος
Το πρώτο πραγματικά διάσημο άγριο παιδί είναι ο Wild Peter, «ένα γυμνό, καφέ, με μαύρα μαλλιά πλάσμα» που εντοπίστηκε κοντά στο Ανόβερο το 1724, όντας σε ηλικία 12 ετών. Το αγόρι σκαρφάλωνε στα δέντρα με ευκολία, τρεφόταν με φυτά και φαινόταν αδύνατο να επικοινωνήσει λεκτικά. Αρνιόταν να τραφεί με ψωμί, προτιμώντας να συντηρείται με τον φλοιό από τα κλαδιά των δέντρων. Στο τέλος έμαθε βέβαια να τρώει φρούτα και λαχανικά. Αφού παρουσιάστηκε στην αυλή του γερμανού βασιλιά, μεταφέρθηκε κατόπιν στην Αγγλία για να γίνει αντικείμενο επιστημονικής μελέτης. Ο Άγριος Πέτρος πέρασε κάπου 68 χρόνια ανάμεσα στους ανθρώπους, αν και δεν έμαθε να λέει τίποτα άλλο από «Πέτρος» και «βασιλιάς Γεώργιος», με τους επιστήμονες να υπογραμμίζουν ωστόσο τις ιδιαίτερα οξυμένες αισθήσεις του…
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου